دو اصطلاح UI و UX از اصطلاحات پرکاربرد در حوزه طراحی سایت به‌شمار می‌روند. هرچند این دو مفهوم، از هم متفاوت هستند، اما به‌دلیل شباهت اسمی و آوایی، ممکن است بعضی کاربران آن‌ها را به جای هم به‌کار ببرند. طراحی تجربه کاربری یا همان UX ، مفهومی وسیع است و به تجربه کاربر از محصول ارتباط دارد. در حالی که طراحی واسط کاربری یا همان UI یک جزء است و به استفاده از اجزای موجود در فضای کاربری می‌پردازد. برای آشنایی با طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری ui و ux ابتدا این دو مفهوم را تعریف می‌کنیم و همچنین بررسی کنیم تفاوت UI و UX چیست؟
UI و UX چیست؟
هر چند امروزه هر وقت صحبت از UI و UX می‌شود، برخی از افراد این دو واژه را به فضای وب و اپلیکیشن محدود می‌کنند، در صورتی که UI و UX در همه شرکت‌ها و حتی هر محیط کاری وجود دارد. هر جا یک محصول یا خدمت و کاربر (مخاطب) وجود داشته باشد، همیشه حرف از تجربه کاربری و رابط کاربری در میان است.
حتما در زمان استخدام هم حتما شنیده‌اید که ما به یک UI و UX کار نیاز داریم؛ در صورتی که در شرکت‌های بزرگ یک نفر وظیفه طراحی کاربری (UI) و یک نفر وظیفه طراحی و رسیدگی به تجربه کاربری (UX) را به عهده دارد، چون این دو موضوع با یک دیگر تفاوت دارند. در ادامه هر کدام از این موضوعات را به صورت جداگانه شرح می‌دهیم.
UX چیست؟
UX مخفف عبارت User Experience و به معنی تجربه کاربری است. یک طراح تجربه کاربری سعی دارد کلیه اقداماتی را انجام دهد که تجربه یک کاربر از سایت، محصولات و خدمات را بهبود ببخشد تا کاربر هنگام کار با همه قسمت‌های سایت تجربه و رضایت خوبی داشته باشد.
برای مثال یک طراح تجربه کاربری باید تمام مسیرهایی که مخاطب از طریق آن به سایت می‌رسد را شناسایی و تحلیل کند. تمام سناریوهایی که ممکن است برای مخاطب پیش آید را در نظر داشته باشد. سپس بر این اساس سعی کند به گونه‌ای عمل کند که کاربر در تمام این مسیرها یک تجربه ایده آل داشته باشد. از طرفی در طی این تجربه کاربری به اهدافی که مدنظر کارفرما است هم برسد.
در واقع از طریق طراحی تجربه کاربری زمانی که کاربر وارد سایت می‌شود مسیر سایت باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که یک سری پیشنهاد و راه کار هم به کاربر داده شود که در جهت منافع شرکت باشد. بهبود UX تاثیر ویژه‌ای روی در آمد کسب و کارها می‌تواند داشته باشد.
UI چیست؟
UI مخفف عبارت User Interface و به معنی رابط کاربری است. طراحی رابط کاربری یعنی طراحی قسمت‌هایی از محصولات دیجیتال که کاربر آن‌ها را می‌بیند و از آن‌ها استفاده می‌کند. طراح کاربری عملا به صورت حرفه‌ای و تخصصی با طراحی طرح‌های گرافیکی و پیاده کردن طرح‌ها در سایت را به عهده دارد. در واقع بخشی از قسمت این کار را یک گرافیست که طراح سایت یا طراح اپلیکیشن است را انجام میدهد و بخش نهایی که پیاده سازی طرح نهایی است را یک برنامه نویس front End به عهده دارد.
تفاوت طراحی تجربه کاربری و رابط کاربری (UI و UX) با یکدیگر چیست؟
در نگاه اول ممکن است که UI و UX با هم شباهت‌هایی داشته باشند، در صورتی که وظایف هر کدام از افرادی که این کارها را بر عهده می‌گیرد با یک دیگر متفاوت است. در واقع کسی که طراح تجربه کاربری است، در هر مرحله برخورد مشتری و کاربر را با محصولات و خدمات و کلیه قسمت‌های سایت را برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل می‌کند. یک طراح UX بررسی می‌کند که کاربر چرا و در چه شرایطی باید به قسمت‌های مختلف سایت مراجعه کند؟ در چه شرایطی سراغ محصولات می‌رود؟ یا در چه شرایطی قرار است بعد از این که وارد سایت شد، روی لینک ورود به اپلیکیشن کلیک کند؟
طراح تجربه کاربری بررسی و برنامه‌ریزی می‌کند که چه چیزی و چگونه باید به کاربر نشان داده شود تا ترغیب شود که روی لینک اپلیکیشن کلیک کند. به گونه‌ای طراح تجربه کاربری پیش بینی و بررسی می‌کند که هدف یا اهداف کاربری که وارد سایت ما شده است، چیست؟ برای مثال هر فرد برای ورود به سایت اهداف مختلفی از جمله ثبت نام در سایت، خرید از سایت، ثبت ایمیل و پر کردن فرم کاربری و … می تواند داشته باشد.
طراح تجربه کاربری (طراح UX) بر اساس هدف‌ها و نیازها، پیشنهادها و درخواست‌های مختلف بررسی و برنامه‌ریزی می‌کند و ارائه میدهد. برای مثال در صفحه اول سایت یک باکس برای جستجو و در قسمت پایین آن یک دکمه برای ثبت و کلیک کردن، طراحی می‌کند. بخشی از نیازها لازم است که توسط تیم فروش و تیم پشتیبانی و … بخشی دیگر از وظایف باید توسط تیم طراحی سایت بررسی و انجام شود.
با این تفاسیر همه نیازها و قسمت‌های مختلف سایت سنجیده و بررسی می‌شود و سپس آن بخشی از طراحی که مربوط به ظاهر سایت و اپلیکیشن است، توسط طراح رابط کاربری انجام می‌شود. یعنی UI یک بخش کوچک از UX است و به این ترتیب وظایفی که به طراح UI سپرده می‌شود با هماهنگی و همکاری UX خواهد بود.
طراح تجربه کاربری بعد از پایان کار و طراحی قسمت‌های مختلف باید به طور مداوم رفتار کاربر در سایت و قسمت‌های مختلف آن را بررسی کرده و مورد آزمایش قرار دهد. در چنین مرحله‌ای، در برخی موارد لازم است که چندین بار طراحی‌های مختلف صورت گیرد تا بهبود تجربه کاربر در هنگام دیدن قسمت‌های مختلف سایت و برخورد با محصولات حاصل شود. این بررسی‌های بلند مدت و چند مرحله‌ای باعث بهبود UI برای به روز رسانی‌های بعدی خواهد شد.
برای مثال یک طراح تجربه کاربری بررسی می‌کند. برای مثال طراح تجربه کاربری در مراحل و زمان‌های مختلف بررسی می‌کند که کاربر هنگام دیدن صفحه اول سایت، هنگام دیدن محصولات و … پس از چند ثانیه کلیک می‌کند؟ آیا به سرعت از سایت خارج می‌شود؟ آیا در قسمت های مختلف دیگر سایت می گردد یا نه؟ آیا هنگام دیدن صفحات مختلف سایت، از سایت خارج می‌شود و مجددا بر می‌گردد؟ (این حرکت کاربر می تواند نشان دهنده مقایسه کردن سایت با سایت‌های مشابه باشد.)
روند انجام کارهای طراحی رابط کاربری در شرکت‌های کوچک و نوپا به گونه ای است که در ابتدا صاحب شرکت وظیفه طراحی کاربری را بر عهده می‌گیرد و سایر درخواست‌ها و اهداف خود را به اعضای شرکت و طراح سایت ارائه میدهد. در واقع مدیر شرکت با سایر نیازها و در خواست‌های شرکت آشنا است و برای رسیدن به اهداف حتما یک پلن و برنامه ریزی بلند مدت دارد.
اما در شرکت‌های بزرگ و فعال لازم است که برای انجام سایر طراحی‌های تجربه کاربری یک فرد خبره و حرفه ای استخدام شود. این فرد برای استخدام شدن لازم است که تعامل بالایی با شرکت و سایر نیازها و درخواست‌ها داشته باشد و بتواند کلیه نیازهای مورد نظر را برنامه ریزی و پایه ریزی کند. (این امری اشتباه است که شرکت‌ها برای انجام کارهای رابط کاربری و تجربه کاربری از یک فرد به نام UI و UX کار استخدام می‌کنند.)
طراح تجربه کاربری (User Experience) چه وظایفی دارد؟
در صورتی که صاحب و مدیر یک شرکت کوچک یا بزرگ هستید، لازم است که اطلاع داشته باشید که وظایف یک طراح تجربه کاربر (UX کار) چیست؟
به طور کلی یک طراح تجربه کاربری باید قادر به انجام وظایف زیر باشد:
- بررسی و کنترل رفتار کاربر در زمان‌ها و شرایط مختلف
- بررسی و انتخاب متن‌ها و محتواهای مناسب برای استفاده کردن در سایت یا در مورد محصول و … (انتخاب شعارهای تبلیغاتی مناسب و استفاده از یک فرد Copy Writer)
- تمرکز و بررسی اطلاعاتی که کاربر وارد سایت می‌کند یا از او گرفته می‌شود. (اطلاعات فردی، اطلاعات تحصیلی و شغلی و …)
- بررسی و تحلیل بخش مارکتینگ (میزان فروش، تعداد ارجاع محصولات، بررسی بخش مدیریت ارتباط با مشتریان، بررسی بخش نظرات در سایت و …)
یک طراح تجربه کاربری موفق لازم است که طبق اصول با همه اعضای تیم تعامل و ارتباط داشته باشد. در همه موارد باید با استفاده از ابزارهای لازم و ضروری برای تحقیق و آنالیز بتواند هدف از ایجاد و فروش محصول در سایت بر آورده کند. اما در صورتی که یک طراح رابط کاربری (UI: User Interface) وظیفه دارد کلیه اهداف و نیازهایی که توسط طراح تجربه به آن منتقل شده است را پیاده سازی و طراحی کند.
با این تفاسیر، باید گفت طراح UX و طراح UI با یک دیگر تعامل و ارتباط تنگاتنگی دارند اما وظایف آن ها با یک دیگر تفاوت‌های زیادی دارد. تجربه کاربری می‌تواند طراحی سایت را تا حد قابل توجهی بهبود ببخشد و به طور کلی باعث موفقیت کسب و کارها شود.
طراح رابط کاربری (User Interface) چه وظایفی دارد؟
یک رابط کاربری به طور کلی در دو سطح طراح رابط کاربری و کدنویسی رابط کاربری و اجرای نهایی پروژه فعالیت می‌کند. بسیاری از شرکت های بزرگ و پیشرفته برای هر کدام از دو مرحله فوق از دو فرد به صورت جداگانه و در مراحل مختلف استفاده می‌کنند. یعنی ابتدا یک طراح که معمولا یک طراح گرافیست است، طرح را به صورت یک وایر فریم یا اسکچ (یک طرح ساده به صورت اتود زده روی کاغذ) طراحی کرده و ارائه میدهد.
در مرحله بعد همان طراح گرافیست با استفاده از ابزارهای حرفه‌ای و پیشرفته مانند فتوشاپ یا Adobe XD طرح نهایی را پیاده سازی می‌کند. این طرح به صورت گرافیکی و برای تصمیم گیری بهتر پیاده‌سازی می‌شود و روی سایت یا اپلیکیشن قرار نمی‌گیرد.
در واقع این طرح گرافیکی بر اساس نیازهایی که توسط مدیر شرکت بیان و درخواست می‌شود و ایده‌هایی که توسط UX کار ارائه می‌شود، طراحی و پیاده سازی می‌شود. طی این مرحله طراح رابط کاربری (UI کار) نیاز و درخواست‌های فرد UX کار را دریافت می‌کند و با استفاده از ایده‌های خود طرح را کامل می‌کند. خروجی نهایی طرح‌های گرافیکی در مرحله آخر به برنامه نویس Front- End (برنامه نویس رابط کاربری) داده می‌شود.
برنامه نویس front end با استفاده از کدنویسی CSS و HTML و JS انجام می‌شود. این برنامه نویس پس از تایید طراحی‌های انجام شده باید بدون تغییر طرح‌هایی که تحویل گرفته است را به کد تبدیل کند. با این تفاسیر، وظیفه ایده‌پردازی پروژه از دید کاربر وظیفه UX کار و از نظر گرافیکی وظیفه UI کار است و در مرحله نهایی یک برنامه نویس باید آن را اجرا کند.
الان وقتشه!
جهت مشاوره و ساخت طراحی سایت حرفه ای و بهینه سازی سایت و تولید محتوا تماس بگیر
